ارزیابی لاینهای آفتابگردان تحت تنش شوری

چکیده تنش شوری یکی از مهم ترین تنش های محیطی است که بسیاری از فرآیندهای زراعی، تغذیه ای، فیزیولوژیکی و بیوشیمیایی گیاهان را متاثر می سازد. در این آزمایش پاسخ 12 لاین آفتابگردان به تنش کلرید سدیم (0، 100 و 200 میلی مولار) در سیستم کشت هیدروپونیک مورد مطالعه قرار گرفت. در خلال اعمال تنش و پس از انجام آن (30 روز) شاخص های رشد، نفوذپذیری نسبی غشا (rmp)، وضعیت آبی گیاه، غلظت کلروفیل، فلورسانس کلروفیل، تجمع اسمولیت های آلی و روابط یونی مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس شاخص های رشدی کمترین کاهش در رشد نسبت به تیمار شاهد در لاین های r2، r56 و r50 و بیشترین کاهش در لاین های b11، b15، b353 و b25 مشاهده گردید. میزان rmp در تنش ملایم در گیاهان متحمل کمتر بود با این وجود، در تنش شدید گیاهان متحمل و حساس روند خاصی را دنبال نکردند. میزان rwc نیز در اثر تنش شوری کاهش نشان داد و در بین لاین ها تفاوت معنی داری مشاهده نگردید. میزان پتانسیل آب برگ (lwp) در اثر تنش افزایش یافت. کمترین افزایش lwp در لاین های r2 و r43 و لاین های b109، b25 و r29 بیشترین مقدار افزایش lwp را نسبت به شاهد نشان دادند. غلظت کلروفیل در لاین های حساس بیشتر از لاین های متحمل بود که ناشی از شاخص سطح برگ کمتر در لاین های حساس بود. همچنین در اول دوره اعمال تنش میزان کلروفیل افزایش یافت ولی در دو هفته آخر این مقدار کاهش ملایمی را نشان داد که به نظر می-رسد قرار گرفتن در تنش به مدت طولانی باعث تخریب کلروفیل می گردد. میزان فلورسانس کلروفیل نیز تا هفته سوم افزایش یافت ولی در هفته چهارم آهنگ کاهشی نشان داد. در هفته چهارم اعمال تنش، میزان فلورسانس در تیمار شاهد بیشتر از دو تیمار شوری بود. میزان پرولین تجمع یافته در اثر تنش شوری افزایش یافت و این افزایش در لاین های متحمل بیشتر از لاین های حساس بود. در عین حال، گلایسین بتائین فقط در اثر تنش شوری افزایش یافت و میزان تجمع آن در لاین های یکسان بود. به نظر می رسد نقش گلایسین بتائین در حفظ پتانسیل اسمزی کمتر از پرولین باشد؛ زیرا مقدار آن به مراتب کمتر از پرولین بود. روابط یونی حداقل در آفتابگردان با بسیاری دیگر از گیاهان متفاوت است. تجمع کاتیون پتاسیم (k+) در این گیاه تحت تنش شوری افزایش یافت. گویی در آفتابگردان تجمع k+ به صورت پاسخ به تجمع سدیم (na+) بود؛ زیرا لاین هایی که na+ بیشتر در سلول های خود تجمع داده بودند، حاوی مقدار بیشتری k+ بودند و لاین هایی که از این وضعیت پیروی نمی کردند لاین های بسیار حساس یا متحمل بودند. نسبت k+/ na+ نیز در اثر تنش شوری کاهش نشان داد که مبین ورود بیش از حد na+ به درون گیاهان تحت تنش می باشد.